Geometrik Cisimler ve Şekiller 4.Sınıf Matematik Konu Anlatımının ve Etkinliklerinin olacağı bu yazımızda geometrik cisimler ile iligli test soruları da paylaşacağız.
Belli düzlemsel şekillerin birleştirilmesiyle oluşan cisimlere geometrik cisimler denir. Geometrik cisimler 3 boyutludur. Yani boyu, eni ve yüksekliği vardır. Bu geometrik cisimlerin diğer bir ismi de katı cisimlerdir.
Geometrik cisimlerin başlıcaları; prizmalar(küp, kare prizma, üçgen prizma), piramitler, kare, dikdörtgen, üçgen, silindir ve konidir.
İnceleyeceğimiz geometrik cisimler, küp, kare prizma, dikdörtgenler prizması, üçgen prizma, silindir, küre, koni, kare, dikdörtgen, üçgen
Geometrik cisimler bazı özelliklere sahiptir. Bunları anlatmadan önce bazı tanımların ne olduğuna bakalım.
Ayrıt; Bir prizmada farklı yüzeyleri birbirinden ayıran çizgi ayrıttır. İki düzlemin kesişim kümesi bir doğruyu oluşturur. Kimi zaman ara kesit diye de anılan bu doğruya ayrıt da denilir. Geometrik cisimlerin kenar elemanları ayrıta bir örnektir.
Yüz; Geometrik cisimlerin yüzeylerini oluşturan her bir şekle cismin yüzü denir. Geometrik cisimlerin bir yüzeyi vardır ve bu yüzey cismin yüzeylerinden oluşmaktadır.
Açınım; Bir geometrik cisim tüm yüzeylerinin açılıp düz zemin üzerine yayılması veya çizilmesi açınımdır.
KARE
Yukarıda bulunan ABCD karesinin kenarları [AB], [BC], [CD], [DA] şeklinde; kenar uzunlukları ise IABI, IBCI, ICDI ve IDAI şeklinde ifade edilir.
DİKDÖRTGEN
Yukarıda bulunan KLMN dikdörtgeninin kenarları [KL], [LM], [MN], [NK] şeklinde; kenar uzunlukları ise IKLI, ILMI, IMNI ve INKI şeklinde ifade edilir.
ÜÇGEN
Tüm kenarları eşit uzunlukta olan üçgenlere eşkenar üçgen adı verilir.
Üçgenin iki kenar uzunluğu birbirine eşit, üçüncü kenar uzunluğu diğerlerinden farklı ise bu üçgen türüne ikizkenar üçgen denir.
Üçgenin tüm kenarları birbirinden farklı uzunlukta ise bu üçgen türü çeşitkenar üçgen olarak adlandırılır.
KÜP
Tüm yüzleri eş karesel bölge olan geometrik cisme küp denir. Tüm yüzleri aynı olan küp özel bir prizmadır. Küpün tüm ayrıt uzunlukları eşittir.
- 6 yüzeyi, 12 ayrıtı ve 8 köşesi vardır.
- Bütün yüzeyleri karedir.
Küpün açınımında 6 eş karesel bölge (yüzey) vardır.
Aşağıda 4 farklı küp açınımı gösterilmiştir.
KARE PRİZMA
Alt ve üst yüzeyleri eş karesel bölgelerden; yan yüzleri eş dikdörtgensel bölgelerden oluşan prizmalara kare prizma denir. Süt veya meyve kutusu kare prizmalara örnek olabilir.
- 6 yüzeyi, 12 ayrıtı ve 8 köşesi vardır.
- Alt ve üst yüzeyleri kare, yan yüzeyleri dikdörtgen şeklindedir.
Açınımı aşağıdaki gibidir.
DİKDÖRTGENLER PRİZMASI
Tüm yüzeyleri dikdörtgensel bölge şeklinde olan geometrik cisimlere dikdörtgenler prizması denir. Dikdörtgenler prizması, 3 farklı dikdörtgensel bölgenin ikişer tanesinin bir araya getirilmesiyle oluşur.
- 6 yüzeyi, 12 ayrıtı ve 8 köşesi vardır.
- Bütün yüzeyleri dikdörtgendir.
- Karşılıklı yüzeyleri birbirine eşittir.
- En, boy ve yükseklik bilgileri birbirinden farklıdır.
Açınımı aşağıdaki gibidir.
ÜÇGEN PRİZMA
Alt ve üst yüzeyleri eş üçgensel bölgelerden, yan yüzeyleri ise dikdörtgensel bölgelerden oluşan prizmalara üçgen prizma denir.
- 5 yüzeyi, 9 ayrıtı ve 6 köşesi vardır.
- Alt ve üst yüzeyleri üçgendir.
Açınımı aşağıdaki gibidir.
SİLİNDİR
Alt ve üst yüzeyleri eş daire; yan yüzeyleri eğri yüzey(dikdörtgen veya paralel kenar dörtgen) olan geometrik cisimlere silindir denir.
- Silindir hem düz hem eğri yüzeye sahiptir.
- 3 yüzü vardır.
- Köşesi ve ayrıtı yoktur.
- Alt ve üst yüzeyleri birbirine eşittir.
Açınımı aşağıdaki gibidir.
KÜRE
Açınımı, ayrıtı ve köşesi olmayan geometrik cisimlere küre denir. Top, bilye ve dünya küre şekline örnek verilebilir.
KONİ
Tabanı daire olan piramide koni denir. Koninin açınımında bir daire dilimi ve bir daire vardır. Huniler, yeni yıl şapkaları koni cismine örnek olabilir.
- 2 yüzeyi vardır.
- Köşesi ve ayrıtı yoktur.
- Hem düz hem eğri yüzeye sahiptir.
Açınımı aşağıdaki gibidir
Bir konide tepe noktası ile taban merkezini birleştiren doğru tabana dik ise bu koniye dik koni, dil değilse eğik koni denir.
Tesekurler